فعالیت
شکل‌های زیر آرایش الکترونی هر یک از ذره‌ها را در واکنش فلز سدیم با گاز کلر، پیش و پس از تغییر شیمیایی نشان می‌دهند.
[تصویر شامل: اتم سدیم ($ ext{2}, \text{8}, \text{1}$) و اتم کلر ($ ext{2}, \text{8}, \text{7}$) که سدیم یک الکترون به کلر می‌دهد و تبدیل به یون‌های سدیم ($ ext{Na}^{+}$) و یون کلرید ($ ext{Cl}^{-}$) می‌شوند.]
با بررسی شکل‌ها:
الف) جدول زیر را کامل کنید.
| نام ذره | اتم سدیم | یون سدیم | اتم کلر | یون کلرید |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| **تعداد الکترون** | | | | |
| **تعداد الکترون در مدار آخر** | | | | |
| **آیا مدار آخر ذره پر شده است؟** | | | | |
ب) کدام اتم الکترون از دست داده و کدام یک الکترون گرفته است؟
پ) هر یک از اتم‌های سدیم و کلر چند الکترون مبادله کرده‌اند؟
ت) نماد شیمیایی یون‌های سدیم و کلرید را بنویسید.
ث) ملاکی برای گرفتن یا دادن الکترون توسط اتم‌ها مشخص کنید.
پاسخ و توضیح فعالیت صفحه 18 علوم نهم
این فعالیت به‌طور واضح نحوه تشکیل **پیوند یونی** بین یک **فلز** (سدیم) و یک **نافلز** (کلر) را نشان می‌دهد. این فرآیند با انتقال الکترون و رسیدن هر دو اتم به پایداری هشت‌تایی انجام می‌شود. ⚛️
---
## الف) تکمیل جدول
| نام ذره | اتم سدیم | یون سدیم | اتم کلر | یون کلرید |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| **تعداد الکترون** | $\text{11}$ | $\text{10}$ | $\text{17}$ | $\text{18}$ |
| **تعداد الکترون در مدار آخر** | $\text{1}$ | $\text{8}$ | $\text{7}$ | $\text{8}$ |
| **آیا مدار آخر ذره پر شده است؟** | **خیر** | **بله** | **خیر** | **بله** |
---
## ب) انتقال الکترون
* **اتم سدیم ($ ext{Na}$):** $\text{1}$ الکترون **از دست داده** است.
* **اتم کلر ($ ext{Cl}$):** $\text{1}$ الکترون **گرفته** است.
## پ) تعداد مبادله
اتم‌های سدیم و کلر هر کدام **$\text{1}$ الکترون** با هم مبادله کرده‌اند (انتقال الکترون از سدیم به کلر).
## ت) نماد شیمیایی یون‌ها
* **یون سدیم:** $\text{Na}^{+}$ (از دست دادن $\text{1e}$, بار مثبت)
* **یون کلرید:** $\text{Cl}^{-}$ (گرفتن $\text{1e}$, بار منفی)
## ث) ملاک گرفتن یا دادن الکترون
**ملاک اصلی برای گرفتن یا از دست دادن الکترون، رسیدن به آرایش الکترونی پایدار (قانون اکتت یا $\text{8}$ تایی) است.**
* **اتم‌های با $\text{1}$، $\text{2}$ یا $\text{3}$ الکترون در لایه آخر (فلزات):** تمایل دارند این الکترون‌ها را **از دست بدهند** تا به لایه پایدار قبلی با $\text{8}$ الکترون برسند (تبدیل به یون مثبت).
* **اتم‌های با $\text{6}$ یا $\text{7}$ الکترون در لایه آخر (نافلزات):** تمایل دارند الکترون **بگیرند** تا لایه آخر خود را به $\text{8}$ الکترون کامل کنند (تبدیل به یون منفی).
